Khi bạn sử dụng các ứng dụng trên smartphone nếu thường xuyên gặp những trường hợp như ứng dụng bị treo, bị “văng” ra ngoài hoặc thậm chí làm máy bị “đơ”, không thể phản hồi thì rõ ràng các ứng dụng đó đang gặp lỗi và bạn có thể xử lý bằng cách báo lỗi cho các nhà phát triển.
Không chỉ vậy, cũng có không ít trường hợp ứng dụng, mặc dù không gây ra lỗi khi sử dụng nhưng lại tồn tại những bất tiện cho người dùng bởi lối thiết kế thiếu sự hợp lý. Với những người dùng thông thường thì họ lại ít quan tâm đến những sai sót này và nghĩ rằng mọi thứ đều rất bình thường. “Người dùng phổ thông bị buộc phải tiếp cận với những thiết kế tồi, nhiều hơn là những thiết kế đúng chuẩn. Đó là vì trong thực tế, họ quen với điều này. Những trải nghiệm mới khiến họ thấy lạ lẫm.”
1. Vị trí đặt các nút chức năng
Vị trí tốt nhất dành cho các nút tương tác của smartphone chính là vị trí nằm ngay dưới ngón tay cái của người dùng khi họ cầm thiết bị bằng một tay. Sự tiện lợi của việc dùng smartphone bằng một tay là rất quan trọng để đảm bảo tính di động cao và bởi vì tay còn lại của bạn cũng phải làm việc khác. Ví dụ như khi ở sân bay, bạn dùng một tay mang vác hành lý và tay kia vẫn có thể dùng soạn tin nhắn hay email trên điện thoại chẳng hạn. Tuy nhiên, có rất nhiều nhà thiết kế ứng dụng di động không hiểu điều này hoặc họ cố tình bỏ qua vì lý do nào đó.
Phần phía gần sát bên dưới màn hình smartphone sẽ là nơi tốt nhất để đặt các nút chức năng và nửa trên của màn hình sẽ là nơi “chuẩn” nhất cho việc hiển thị thông tin.
Phần nửa trên màn hình tốt nhất cho việc hiển thị thông tin và phần gần dưới màn hình lại thích hợp cho việc đặt nút bấm hơn
Thử nghĩ một chút, nếu có một nút được đặt ở phía trên cao của màn hình thì khi sử dụng, ngón tay của bạn phải được đưa lên cao hơn, điều này sẽ có thể khiến bàn tay của bạn che gần hết mọi thứ trên màn hình, đây là một sự bất tiện. Chưa kể với các dòng thiết bị màn hình lớn đang ngày càng phổ biến thì việc dùng một tay đế chạm đến các vị trí cao trên màn hình là điều hết sức khó khăn. Đặt các nút bấm quá cao là một trong những điểm bất hợp lý khi thiết kế giao diện ứng dụng smartphone.
Các nút bấm được đặt phía trên sẽ gây bất tiện vì tay người dùng phải vươn ra nhiều hơn, có khả năng che lấp gần hết màn hình
Thế thì tại sao vẫn có nhiều người sử dụng lối thiết kế này? Có lẽ là vì các nhà phát triển đó vốn quen với việc thiết kế giao diện người dùng cho các trang web hoặc ứng dụng dành cho máy tính để bàn. Bạn dĩ nhiên phải dùng máy tính để phát triển ứng dụng cho di động, một mảng thiết bị hoàn toàn khác. Đơn cử như việc, bạn không phải cầm máy tính của mình hàng ngày bằng một tay và dùng tay đó để bấm các nút trên màn hình. Máy tính có sự hỗ trợ của bàn phím, con chuột và hầu hết các thông tin mà người dùng tiếp cận trên màn hình chủ yếu nằm ở góc phía trên. Bởi vậy các nhà phát triển cần nên quan tâm đến một cách tiếp cận mới để mọi thứ dễ dàng thao tác bằng một tay hơn trên smartphone.
Vị trí của những nút bấm phải càng gần các ngón tay càng tốt
2. Các nút điều hướng dùng biểu tượng khó hiểu
Có bao giờ bạn nhìn thấy nhiều loại thức ăn trong các quán cà phê hay các buổi tiệc buffet nhưng bạn lại không biết đó là món gì thế thì bạn có quyết định mua hoặc dùng chúng mà không đọc một hai từ mô tả về thức ăn đó hay không? Câu trả lời có lẽ là “không”! Thế nhưng, nhiều nhà thiết kế ứng dụng di động lại làm điều tương tự với những nút bấm điều hướng trên các phần mềm của họ.
Nếu chỉ nhìn sơ qua chắc chắn bạn sẽ không biết một nút nào đó có chức năng gì, trừ khi với Android, bạn nhấn ngón tay của mình lâu một chút ngón tay trên một nút ứng dụng thì sẽ xuất hiện một pop-up nhỏ cho biết chức năng.
Có rất nhiều biểu tượng mà người dùng rất khó biết được chức năng của nó
Gần đây một số nhà phát triển chọn cách chuẩn hóa một loạt các biểu tượng cụ thể được gọi là “ký tự”. Sau đó họ sắp xếp những ký tự này vào những trình tự cụ thể để đảm bảo người dùng có thể hiểu chúng bằng cả 2 hướng trực quan và bằng lời.
Nếu bạn biết tiếng Anh thì những gì trên màn hình này không khó để bạn hiểu
Windows Phone 7 trước đây từng áp dụng lối thiết kế đơn giản hóa với việc dùng từ ngữ là chính. Những nút chức năng và điều hướng đều dễ nhận thấy bằng từ ngữ. Tuy nhiên với Windows Phone 8.1 hiện nay, nhiều ứng dụng lại thay đổi trở nên ít thân thiện với người dùng hơn với giao diện chứa đầy các biểu tượng mà không phải ai cũng có thể hiểu ngay.
Khi nhìn vào biểu tượng trông giống như 3 "tinh binh" đang nối đuôi nhau theo vòng tròn chưa hẳn nhiều người biết nó là nút 'chia sẻ/share'
3. Các mục hướng dẫn sử dụng dư thừa
Có bao giờ bạn kể một câu chuyện cười nhưng không ai cười và bạn bắt đầu chỉ cho họ phải cười như thế nào chưa? Đó là lúc câu chuyện của bạn không thể khiến người khác cười nổi. Tương tự như vậy khi một nhà phát triển ứng dụng cố chèn vào những bảng chỉ dẫn sử dụng thế này thế kia vào các nút trên giao diện của ứng dụng thì đó là một kiểu thiết kế chưa tốt.
Tuy nhiên nếu một ứng dụng có quá nhiều chi tiết mơ hồ hoặc không thể khám phá và buộc phải có chỉ dẫn dài dòng thì vẫn chưa ổn
4. Cùng một nút giống nhau nhưng lại có chức năng khác nhau mà lại đặt gần nhau
Bạn sẽ dễ dàng bắt gặp điều này trên ứng dụng Gmail quen thuộc trên Android với 2 nút có ký hiệu “3 chấm” giống nhau mà lại còn đặt cạnh nhau trong khi thể hiện 2 chức năng hoàn toàn khác nhau. Rất dễ khiến người dùng nhầm lẫn giữa tác dụng của chúng.
Trong quán café, để phân biệt các loại thức ăn thì giải pháp đơn giản là dán nhãn lên chúng với vài từ mô tả và từ đó người dùng có thể hiểu rõ từng loại thức ăn là như thế nào. Tuy nhiên, trở lại với ứng dụng Gmail trên Android, có vẻ như Google không hiểu điều này.
Trên ứng dụng Gmail Android bạn sẽ thấy rõ có 2 nút giống hệt nhau, đặt kế nhau nhưng chức năng lại khác nhau
5. Màn hình khởi động của ứng dụng
Quay trở lại khoảng thời gian lúc mạng internet còn mới phát triển, có rất nhiều trang web mà khi bạn truy cập vào đó sẽ thấy ngay một màn hình khởi động ban đầu và ở đó thường thể hiện những biểu tượng lớn hay một nút “Enter Here” nằm ngay trung tâm website để bạn click vào thì nó sẽ chuyển qua trang chính sau một ít giây. Hầu hết mọi người đều cho rằng việc này là quá dư thừa và khiến họ mất thời gian để truy cập vào những thông tin mong muốn.
Và đến bây giờ, người dùng một lần nữa lại thấy sự hồi sinh của ‘Splash Screens’ trong khá nhiều ứng dụng trên smartphone hiện nay và dường như chúng chẳng có tác dụng gì ngoài…cho đẹp. Thường gặp nhất là ứng dụng trên hệ điều hành Windows Phone và Windows 8, những màn hình đó không thể hiện gì khác ngoài một biểu tượng màu trắng trên nền màu. Các ứng dụng Windows Phone thường dùng một hình động để cho thấy rằng ứng dụng đó đang khởi động.
Trường hợp khi bạn mở chương trình ‘People’, một chữ ‘People’ kèm theo danh sách tên liên lạc cùng hình ảnh nếu có sẽ xuất hiện trên màn hình và đưa bạn vào giao diện của ứng dụng ngay lập tức. Điều này thực sự có nhiều ý nghĩa hơn.
Nhiều ứng dụng thêm vào các màn hình khởi động chỉ để...cho đẹp chứ không thực sự có lợi ích gì
6. Tình trạng ‘Resuming’ hay ‘Loading’ tốn nhiều thời gian
Nếu nói về sự vô ích của ‘Splash Screens’ thì dĩ nhiên không thể không nói đến ‘Resuming’ hay ‘Loading’. Lý tưởng nhất, mọi hệ thống phần mềm nên hiển thị kết quả của việc thực hiện câu lệnh cho người dùng thấy rõ ngay lập tức, dù không phải lúc nào cũng có thể làm như vậy. Một ứng dụng được thiết kế hợp lý là một ứng dụng có thể cho người dùng biết mất bao lâu để hoàn thành một mệnh lệnh.
Cụ thể, các phần mềm luôn có thanh tiến trình vì những thanh tiến trình này rất quan trọng trong việc cho biết một hành động nào đó cần mất nhiều thời gian thực hiện. Ngay cả các chương trình DOS từ 30 năm trước cũng làm được điều này. Nếu bạn chờ đợi mất 1. phút và thanh tiến trình cho biết hoàn thành được 50% thì có nghĩa là vẫn còn 1 phút nữa, rất dễ hiểu!
Tuy nhiên, nhiều nhà thiết kế hiện nay lại bắt đầu tinh giảm đi sự tương tác giữa con người và thiết bị. Thanh tiến trình không còn phổ biến nữa, mọi thứ bạn thấy bây giờ chỉ còn là chữ ‘Loading’ và một khoảng thời gian chờ đợi không xác định.
Rất nhiều ứng dụng hay gặp tình trạng 'Resuming' hay 'Loading' lâu hơn nửa giây
7. Chế độ màn hình ngang
Các ứng dụng mà bạn đang dùng có chế độ xoay ngang để cho góc nhìn rộng và hiển thị nhiều nội dung hơn không? Nếu không thì đó là một ứng dụng chưa tốt. Trở lại năm 2005 khi Windows Mobile hỗ trợ chế độ màn hình ngang cho các dòng smartphone với bàn phím QWERTY trượt ngang thì hầu hết mọi ứng dụng đều có khả năng chuyển đổi tức thì để đáp ứng cho màn hình khi thay đổi vị trí. Ngày nay có rất nhiều ứng dụng trên smartphone bỏ quên luôn điều này, may mắn hơn thì còn có ứng dụng chỉnh sửa văn bản.
Nhiều nhà phát triển dường như bỏ quên luôn việc hỗ trợ khả năng xoay màn hình trên ứng dụng của mình
*Còn bạn, trong quá trình sử dụng smartphone bạn còn cảm thấy có những điểm nào chưa hợp lý trong thiết kế của các ứng dụng cài đặt trên máy mình không, hãy chia sẻ ở phần bình luận bên dưới.